اعتراض در مثنوی مولانا

شعر اعتراض، به عنوان یکی از زیرمجموعه­های شعر متعهد، از دیرباز در ادبیات فارسی به اشکال مختلف وجود داشته است. آثار اغلب شعرا و نویسندگان برجستۀ ایرانی از گذشته تا امروز ، آیینۀ تمام نمای محیط و روزگار زندگی آنان بوده است. چنان که بسیاری از آنان در تحلیل و تبیین دشواری­های زندگی به مراتب تیز بین­تر و حساس­تر از سایر دانشمندان اجتماعی بوده­اند و نسبت به مسایل و مشکلات جامعه، احساس مسؤولیت می­کردند؛ در نتیجه با سرودن اشعار اعتراضی، در برابر ناراستی­ها و کج­روی­های هیأت­های حاکمه و اقشار مختلف اجتماع، از نوع سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ... واکنش نشان می­دادند. یکی از این شاعران و اندیشمندان مولانا جلال­الدین محمد بلخی می­باشد. سخن گفتن از مولانا و اندیشه­های سیاسی  اجتماعی او کاری بس دشوار است و در این زمینه هر کسی بنا بر ظن خود یار مولانا می­شود؛ با این حال، با توجه به شور و حال عرفانی مولوی هرچند که در بادی امر به نظر می­رسد که او هیچ توجهی به اوضاع روزگارش ندارد و از سیاست­های حاکمان زمانش برکنار است، لیکن با تحقیق در آثارش، دیدگاه­های سیاسی  اجتماعی و انتقادی او را می­توان یافت. همچنین می­توان اوضاع روزگارش و مناسبات حاکم بر ضوابط و سیاست عصرش را در جای جای اشعارش باز نمایاند و گوشه­هایی از اعمال زور و خشونت حاکمان و وابستگان به جناح حاکم را به تصویر کشید . هدف از این مقاله که به روش توصیفی و نحلیلی انجام پذیرفت، بررسی شعر اعتراض در مثنوی مولانا است؛ به این منظور، اشعار اعتراضی مولانا در مثنوی مولانا مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد.